Ο Βασίλης Βασιλικός, ο μεγάλος Έλληνας συγγραφέας, έφυγε πριν λίγες μέρες, σε ηλικία 89 ετών. Η απώλειά του τεράστια για την ελληνική λογοτεχνία και τον πολιτισμό γενικότερα. Ο Β. Βασιλικός επισκέφθηκε την Κοζάνη το 2017, με αφορμή το Β’ Συμπόσιο Λογοτεχνίας της πόλης. Στην ομιλία του, μίλησε για την ιστορία της Κοζάνης ως πόλης του βιβλίου, για το έντυπο λογοτεχνικό περιοδικό «Παρέμβαση» και για τους νέους φιλόλογους που συμμετείχαν στο συμπόσιο.
Φεύγοντας από την Κοζάνη έγραψε σε άρθρο του στην εφημερίδα ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ:
«Ο ΘΑΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ, ως υπουργός Πολιτισμού, είχε δημιουργήσει ένα Δίκτυο Πόλεων, στο πλαίσιο του οποίου η Κοζάνη είχε χαρακτηριστεί ως η Πόλη του Βιβλίου. Και δίκαια, γιατί και μόνο η βιβλιοθήκη της -πέρα από τους σημαντικούς εκπροσώπους του πνεύματος που βλάστησαν εδώ αρκούσε για τον χαρακτηρισμό.
Με αφορμή το Β ́ Συμπόσιο Λογοτεχνίας στην Κοζάνη (19 Σεπτεμβρίου έως 1 Οκτωβρίου ε.ε.), όπου παρευρέθηκα, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ το κτίριο της νέας βιβλιοθήκης, που ολοκληρώθηκε χάρη στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους χορηγούς, καθώς η Κοζάνη φημίζεται για τους ευεργέτες της, τέκνα της πόλης, που από τις χώρες όπου σταδιοδρόμησαν ως επιχειρηματίες και έμποροι όχι μόνο δεν ξέχασαν «τη γλυκιά, πικρή πατρίδα», αλλά στείλαν πλούσια τα ελέη τους σ’ αυτή για να τη στελεχώσουν με νοσοκομεία, γυμνάσια («Βαλταδώρειο»), εκκλησιαστικά ιδρύματα κ.λπ.
Από το 1670 μια υποτυπώδης βιβλιοθήκη στέγαζε τα βιβλία που της άφηναν οι επίσκοποι επισκέπτες της Κοζάνης. Που μεταφέρθηκαν το 1813 στον «Οίκο Βελτιώσεως» (όπως τον «βάφτισαν» οι Κοζανίτες δωρητές), όπου κατέληξε το 1853 το πρωτότυπο της «Χάρτας του Ρήγα» από τη Βιέννη. Έναν αιώνα αργότερα, το 1964, οι «Αφοί Κοβεντάροι», με δική τους δωρεά, έχτισαν, κάτω από το υπάρχον δημαρχείο, την πρώτη κανονική βιβλιοθήκη της πόλης, που, ωστόσο, δεν χωρούσε όλους τους ανεκτίμητους θησαυρούς της.
Ο αντιδήμαρχος του Δήμου Κοζάνης και πρόεδρος του Δ.Σ. της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, Παναγιώτης Δημόπουλος (πιανίστας, συνθέτης και καθηγητής Κλασικής Μουσικής), με ξενάγησε, μαζί με τους συνεργάτες του, στο κτίριο όπου θα στεγαστεί η νέα βιβλιοθήκη, έργο των αρχιτεκτόνων Πανα-
γιώτη Τζώνου και Εδουάρδου Κάστρο, ένα οικοδόμημα 5.400 τ.μ. που καλύπτει πλέον όλες τις ανάγκες και είναι απόλυτα λειτουργικό. Φωτεινό, με μεγάλα παράθυρα, έναν τεράστιο θολωτό χώρο για το μουσείο με τα σπάνια αποκτήματα της βιβλιοθήκης, με την υποδομή της υπερσύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας. Το αναγνωστήριο, υποδειγματικό για την αυτοσυγκέντρωση, η πτέρυγα της δανειστικής στο βάθος, εμπρός ο χώρος για τα παιδιά. Ολα τα τμήματα επικοινωνούν, συνδιαλέγονται, κανένας χώρος εγκλωβισμένος, ενώ στα υπόγεια οι γεννήτριες εξαερισμού, θέρμανσης και ηλεκτροφωτισμού είναι οι αθόρυβες μηχανές για τους επιβάτες της Κιβωτού του Εντύπου Νώε. Ετσι, η επιλογή Μικρούτσικου για την Πόλη του Βιβλίου δικαιώνεται ακόμα και χωρίς το Δίκτυο που οραματίστηκε. Τα επίσημα εγκαίνια προβλέπονται για τις 18 Γενάρη του 2018.
Στην Κοζάνη επιζεί ένα από τα λίγα έντυπα λογοτεχνικά περιοδικά της χώρας μας που δεν άλλαξαν φύλο με την κρίση, που δεν έγιναν, δηλαδή, διαδικτυακά: «Παρέμβαση» το λεν, και δημιουργοί του δύο νέοι τότε (1984) Κοζανί-τες, πεζογράφοι αμφότεροι, χωρίς κανέναν βαθμό συγγένειας μεταξύ τους: ο Βασίλης Π. Καραγιάννης και ο Μάκης Καραγιάννης, που επίσης κανένας από τους δυο δεν
συγγενεύει με τον Κοζανίτη αρχιμουσικό Χέρμπερτ φον Κάραγιαν. Το τριμηνιαίο περιοδικό τους μεγαλώνει σε σελίδες με τα χρόνια, σαν τα παιδιά, και, ενώ καλύπτει
όλο το λογοτεχνικό φάσμα, καταφέρνει να διατηρεί και την εντοπιότητά του. Χωρίς χορηγούς, με τη στήριξη μόνο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η «Παρέμβαση» είναι
ταυτόχρονα και ο μοχλός πολλαπλών πολιτιστικών εκδηλώσεων στην πόλη, όπως το πρόσφατο Β ́
Συμπόσιο Λογοτεχνίας.
Εντυπωσιάστηκα από το πλήθος των νέων φιλολόγων που μετείχαν: μεταπτυχιακοί φοιτητές, λέκτορες και επίκουροι καθηγητές των πανεπιστημίων της Βόρειας Ελλάδας (ακόμη και με ειδικότητες όπως Νευρογλωσσολογία, Λε-ξικογραφία κ.λπ.) που σε καθήλωναν με τις σύντομες, περιεκτικές εισηγήσεις τους. Μόνη εξαίρεση ήταν ο γεννημένος στην Πολωνία από γονείς πολιτικούς πρόσφυγες Ηλίας Βράζας, καθηγητής της Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Βρότσλαφ-Wrociaw της Βαρσοβίας, που ανέλυσε σε άπταιστα ελληνικά την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη, στο πλαίσιο της ιδιαίτερης θεματικής του συμποσίου για τη ζωή και το έργο του Μεγάλου Κρητικού. Και το ακροατήριο τον καταχειροκρότησε. Στο πλαίσιο αυτής της θεματικής συμμετείχαν, εκτός από τον προαναφερθέντα, και οι φιλόλογοι Γιώργος Κουτσογεωργόπουλος, Ελένη Σαββίδου, Γιώτα Ιωακειμίδου, Αγνή Παπακώστα, Δημήτρης Κόκορης κ.ά., κλείνοντας με το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Μιχάλη Γαζιάδη από την κηδεία του Καζαντζάκη στην Κρήτη το 1957. «Τι Λωζάννη, τι Κοζάνη», λέει το χωρατό. Συγγνώμη, υπάρχει τεράστια διαφορά. Και η Κοζάνη έχει τράπεζες. Δεν έχει όμως τραπεζίτες. Εχει πολίτες με όλη τη σημασία της λέξης, βγάζει άξιους πολιτικούς, κυρίως όμως παράγει πολιτισμό. Αντιδήμαρχο συνθέτη κλασικής μουσικής, πρώτη φορά συναντώ στην Ελλάδα.»
Ο Βασίλης Βασιλικός γεννήθηκε στην Καβάλα το 1933. Σπούδασε Νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια σπούδασε κινηματογράφο και τηλεόραση στο Πανεπιστήμιο του Yale των Ηνωμένων Πολιτειών. Το πρώτο του βιβλίο, το «Η διήγηση του Ιάσονα», εκδόθηκε το 1953. Ακολούθησαν πολλά άλλα βιβλία, μεταξύ των οποίων μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση. Το πιο γνωστό του έργο είναι το «Ζ», ένα μη μυθοπλαστικό μυθιστόρημα που αναφέρεται στα γεγονότα της δολοφονίας του βουλευτή της Ε.Δ.Α. Γρηγόρη Λαμπράκη. Το «Ζ» μεταφράστηκε σε περισσότερες από 30 γλώσσες και έγινε ταινία από τον Κώστα Γαβρά το 1969. Ο Βασίλης Βασιλικός υπήρξε ένας πολυδιάστατος δημιουργός με έντονη πολιτική και κοινωνική συνείδηση. Το έργο του χαρακτηρίζεται από το κριτικό πνεύμα, την ανθρωπιά και την αγωνία για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη και η μνήμη του θα παραμείνει ζωντανή για πάντα στις καρδιές όλων όσων αγάπησαν το έργο του.
Δείτε βιβλία του στον κατάλογο της βιβλιοθήκης πατώντας εδώ
