Αισίως ολοκληρώθηκε η πρώτη ημέρα της διήμερης επιστημονικής ημερίδας που φιλοξενεί η Κοβεντάρειος Βιβλιοθήκη Κοζάνης, υπό την αιγίδα του Δήμου Κοζάνης.
Ο Δήμαρχος, κ. Λάζαρος Μαλούτας, χαιρέτησε την εκδήλωση και τη συγκροτημένη προσπάθεια που λαμβάνει χώρα στην πόλη της Κοζάνης για την ανάδειξη της ιστορίας της, ενώ παράλληλα ευχαρίστησε και τους διακεκριμένους ομιλητές για την παρουσία τους και τη συμβολή τους στο εγχείρημα.
Η συντονίστρια της ημερίδας, Βασιλική Νοτοπούλου, Βιολόγος και Δρ. Ιστορίας Επιστημών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αναφέρθηκε στη «σπουδαιότητα της ιστορίας ως μέσο για την ανάδειξη της Κοζάνης ως μία από τις 100 ενεργειακά ουδέτερες πόλεις το 2030, μία πράσινη πόλη».
Με τη σειρά της, η Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Καλλιόπη Βέττα, τόνισε τη σημαντικότητα της πρωτοβουλίας αυτής, ειδικά τη δεδομένη στιγμή που «ο νομός Κοζάνης αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις και βιώνει ένα καθεστώς βίαιης απολιγνιτοποίησης, που τον οδηγεί αναπόφευκτα σε ανεργία». Η κ. Βέττα αναφέρθηκε, επίσης, στην κρίση και την αδράνεια των υποδομών, καθώς και στις δυσκολίες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας εξαιτίας της ελάχιστης βάσης εισαγωγής που τέθηκε σε ισχύ, γεγονός που υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής.
Ανάμεσα στο βασικά σημεία της εκδήλωσης ήταν η εισήγηση της κ. Διάφα Βασιλικής, δικηγόρου και Δρ. Ιστορίας Δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών, η οποία αναφέρθηκε στο πλαίσιο της θεσμικής οργάνωσης της Κοζάνης την περίοδο των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ, το διάστημα 1839-1856. Η χρονιά που αποτέλεσε σταθμό για την πόλη ήταν το 1745 με τη μεταφορά της Αρχιεπισκοπής, η οποία έπαιξε κομβικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Κοζάνης. Σημαίνοντα ρόλο διαδραμάτισαν τον 18ο αιώνα και οι συντεχνίες ομοτεχνών που απέκτησαν σταδιακά μεγάλη ισχύ, καθώς λειτούργησαν ως αρωγοί για την άνθιση της τοπικής κοινότητας, επηρεάζοντας την ανάδυση ενός νέου κοινωνικού τοπίου και μιας διαφορετικής κοινωνικής ταυτότητας στα μέσα του 19ου αιώνα. Η κινητικότητα προσώπων και ιδεών που διαμόρφωσε την τοπική κοινωνίας της Κοζάνης σε συνδυασμό με τη δράση των πολιτών ήταν παράγοντες που συνέβαλλαν αποφασιστικά στην περαιτέρω εμπλοκή των λαϊκών στρωμάτων στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου.
«Η θεσμική προσπάθεια μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες βοήθησε την Κοζάνη να αναδειχθεί σε εμπορικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, γεγονός που δημιούργησε γόνιμο έδαφος για την καλλιέργεια επαναστατικών ιδεών και τελικά την απελευθέρωσή της από τον οθωμανικό ζυγό»- Β. Διάφα
Από τη μεριά του, ο κ. Χαρίτων Καρανάσιος, Διευθυντής Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών, έκανε λόγο για δύο καθοριστικές έννοιες που σημάδεψαν και βοήθησαν ουσιαστικά την ανάπτυξη της Κοζάνης: την εξωστρέφεια και τη νεωτερικότητα. Οι κάτοικοι της πόλης στράφηκαν στις εμπορικές δραστηριότητες, καθώς δεν διέθεταν μεγάλες εκτάσεις γης για καλλιέργεια, λόγω της εγκατάστασης των Οθωμανών στα πέριξ της Κοζάνης. Από το 1845 και μετά σημειώθηκε αλματώδης ανάπτυξη στην πόλη, με την ίδρυση της Στοάς, της πρώτης μεγάλης σχολής της Κοζάνης, καθώς και την ίδρυση του πρώτου σχολείου με χρηματοδότηση των εμπόρων.
Ο κ. Καρανάσιος αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στο τρίπτυχο “εμπόριο, απόδημοι και οργάνωση κοινότητας” ως σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη των σχολείων και της βιβλιοθήκης της Κοζάνης. Η παιδεία σηματοδότησε την αρχή μιας νέας εποχής με μέγιστη κοινωνική και οικονομική πρόοδο, καθώς πολλοί λόγιοι, γιατροί και φιλόσοφοι είχαν γενέτειρά τους την Κοζάνη. Το εμπόριο, η παιδεία και η ιατρική αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία: ο Ευφρ. Πόποβιτς, ο Κωνσταντίνος Στάμκου, ο Γεώργιος Σακελλάριος, ο Χαρίσιος Μεγδάνης, ο Γρηγόριος Κοντάρης, ο Γεώργιος Λασσάνης και ο Μιχάλης Περδικάτης αποτελούν σπουδαία παραδείγματα ανθρώπων που έζησαν στην Κοζάνη και δραστηριοποιήθηκαν ως έμποροι, γιατροί και φιλόσοφοι.
Με τον Στάμκου αναδύθηκε το πρώτο επαναστατικό σκίρτημα, με τον Σακελλάριο αναδείχθηκε η έννοια του νεωτερισμού, ενώ με τον Κοντάρη η σύνδεση της αρχαιότητας με τους Νεοέλληνες. Από την πλευρά του, ο Μεγδάνης αποτέλεσε τον πρώτο ιστορικό της Κοζάνης, ο Περδικάτης συγκέντρωνε στο πρόσωπό του τον νεωτερισμό και το παραδοσιακό ταυτόχρονα και τέλος ο Λασσάνης, ο πιο διάσημος Κοζανίτης, ήταν ο φάρος της εξωστρέφειας και της νεωτερικότητας, με πολιτικές επαφές με τα γερμανικά και γαλλικά σαλόνια, όντας δεξί χέρι του Υψηλάντη. Η αγάπη του για την γενέτειρά του είναι γνωστή και εμφανής.
«Τα σχολεία και οι διανοούμενοι συνέβαλλαν καθοριστικά στον εξευγενισμό, τον φωτισμό και την καλλιέργεια συλλογικού εθνικού πνεύματος στην Κοζάνη, προετοιμάζοντας ουσιαστικά την πόλη για να εισέλθει στη νεωτερικότητα με αίτημα την απελευθέρωση».
Ο κ. Γεώργιος Αλευράς, μεταδιδακτορικός ερευνητής Νεότερης Ιστορίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, παρουσίασε την έρευνά του για την οικονομική δραστηριότητα των εμπόρων της Κοζάνης και πώς αυτό αποτέλεσε αξιόλογη προσφορά στην κοινωνία της πόλης.
Δύο έμποροι, ο Κωνσταντίνος Τακιατζής και ο Δημήτρης Κοεμτζής άφησαν πίσω του πλούσιο αρχείο αποδείξεων, συμβολαίων με τίτλους κυριότητας και ομολογίες, τα οποία φυλάσσονται στην Κοβεντάρειο Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Και οι δύο αναμείχθηκαν σε κοινωνικά και κοινοτικά ζητήματα, αναλαμβάνοντας θέση ισχύς σε πολλές περιπτώσεις, ενώ ταυτόχρονα επιδίδονταν σε εμπορικές δραστηριότητες σχετιζόμενες -μεταξύ άλλων- με τις γούνες και τα δέρματα, τα σιτηρά, τον κρόκο και το κρασί.
Ο Τακιατζής και ο Κοεμτζής διεξήγαν παράλληλους βίους, λειτουργώντας ταυτόχρονα ως τραπεζικά ιδρύματα, δανείζοντας χρήματα με υψηλά επιτόκια, κερδοσκοπώντας δυστυχώς εις βάρος των άλλων πολιτών. Αυτό βεβαίως το γεγονός, όπως τόνισε ο κ. Αλευράς, δεν ακυρώνει την αξιόλογη προσφοράς τους σε τοπικό επίπεδο, καθώς κατά τον 19ο αιώνα βρίσκονταν στην κορυφή της οικονομικοκοινωνικής πυραμίδας της Κοζάνης.
