Περί βιβλιοθηκών… στον χώρο

Οκτώβριος, 17 2019
Κοβεντάρειο-Δημοτική-Βιβλιοθήκη

Έχουμε αναφερθεί τακτικά στα νέα κτήρια των βιβλιοθηκών στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Η σημασία του κτηρίου που περικλείει τη συλλογή βιβλίων και οι χώροι που διατίθενται στο κοινό και στους εργαζόμενους ολοκληρώνουν την έννοια “βιβλιοθήκη”. Από την αρχαιότητα τα κτήρια των βιβλιοθηκών σηματοδοτούν τα σημεία του χώρου στον οποίο βρίσκονται, με εμβληματικότερο το κτήριο της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.

Έτσι και στις μέρες μας, τα κτήρια νοηματοδοτούν ένα μέρος από το περιεχόμενό τους. Τόσο ως σημεία αναφοράς σε μια πόλη, περιοχή ή κοινότητα, όσο και ως δείκτες της πολιτιστικής και πνευματικής ανάπτυξής τους. Κτήρια που υπογραμμίζουν τις προτεραιότητες της κοινωνίας στη διαφύλαξη της μνήμης και της γνώσης της, αλλά και στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη.

Το κάθε ένα από αυτά είναι βέβαια ξεχωριστό και συνομιλεί με τους ανθρώπους, ανάλογα με τις ανάγκες που επιδιώκει να καλύψει, ενσωματωμένο στον κοινωνικό περίγυρο. Αλλιώς λειτουργεί ένα κτήριο ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης, διαφορετικά ένα μιας λαϊκής βιβλιοθήκης. Τόσο στον εξωτερικό χώρο ως σημείο συνάντησης της κοινότητας όσο και στο εσωτερικό του, ως σημείο πνευματικής εργασίας.

Η αρχιτεκτονική τους μπορεί να ποικίλλει, αλλά το σημαινόμενο παραμένει σταθερό, ανεξάρτητα από τον χώρο στον οποίο βρίσκεται. Θα έπρεπε λοιπόν να αναλογιστούμε για το πόσο χώρο καταλαμβάνουν στις λειτουργίες τής κάθε πόλης. Στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Και όταν αναφερόμαστε σε αυτό τον «χώρο», δεν σκεφτόμαστε -μόνο- τα τετραγωνικά μέτρα δημόσιας γης που καλύπτει το κτήριο, αλλά τον ευρύτερο χώρο στον οποίο επεκτείνεται ένα τέτοιο κτήριο στις σκέψεις των ανθρώπων της πόλης.

Αρκεί να σκεφτούμε τις ονομασίες των σταθμών του μετρό της Αθήνας, για να δούμε πώς εμβληματικά κτήρια ή άλλου είδους λειτουργικά κτήρια λειτουργούν στη συλλογική σκέψη και ονοματοθετούν περιοχές. Από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και το Πανεπιστήμιο, από τον Άγιο Αντώνιο στην Αγία Μαρίνα και το Νομισματοκοπείο, κτήρια καταλαμβάνουν χώρους και συνθέτουν ένα δίκτυο ονομάτων και ιδεών.

Ίσως η καθυστέρηση με την οποία αναπτύχθηκαν οι βιβλιοθήκες στη χώρα μας, ίσως η απαξιωτική στάση του κράτους απέναντί τους, ίσως τα χαμηλά επίπεδα φιλαναγνωσίας και αναγνωστικής κουλτούρας της ελληνικής κοινωνίας, ίσως πολλοί άλλοι λόγοι υπογραμμίζουν ότι τα κτήρια των ελληνικών βιβλιοθηκών δεν καταλαμβάνουν τον χώρο που τους αναλογεί στις λειτουργίες της κοινότητας που εξυπηρετούν. Ακόμα και το εμβληματικό νέο κτήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης δεν έχει καταφέρει να περάσει στον κοινό νου την ταύτιση του κτηρίου με το περιεχόμενό του, και στην απλή καθομιλουμένη γλώσσα ο κόσμος πάει βόλτα στο «Νιάρχος» και όχι στην Βιβλιοθήκη. Ένα κτήριο μιας ζωντανής βιβλιοθήκης και όχι ένα Μαυσωλείο!

Καλλίμαχος

Πηγή: Εφημερίδα Αυγή